Opieka nad podopiecznym z Alzheimerem

Każdemu z nas zdarza się od czasu do czasu zapomnieć ważnego adresu, nazwiska znanego aktora czy hasła bankowego. Niektóre czynności wykonujemy automatycznie, nie angażując w nie naszej pamięci operacyjnej, na przykład codziennie zamykamy drzwi na klucz czy gasimy światło. Właśnie dlatego zdarza nam się potem zastanawiać, czy na pewno je wykonaliśmy i złościć się na swoje roztargnienie. Jednak wszystkie te epizodyczne luki w pamięci są niczym w porównaniu z problemami, z jakimi przychodzi się borykać osobom chorym na chorobę Alzheimera- postępujące otępienie starcze połączone z utratą pamięci, głównie świeżej. Jak funkcjonować, kiedy trzeba co dzień na nowo uczyć się świata, a ludzie, którzy nas otaczają nie są już bliscy, a coraz bardziej odlegli i nie do poznania? Jak pomóc swoim najbliższym,  u których rozpoznano pierwsze symptomy choroby Alzheimera?

Co to jest otępienie starcze?

Choroba Alzheimera to najczęstsza przyczyna otępienia starczego, czyli powolnej utraty funkcji intelektualnych, sprawności myślenia, zapamiętywania i kojarzenia faktów, która dotyka ludzi w podeszłym wieku. Schorzenie to wystąpi u około 2,3%-3,5% osób od 65 do 84 roku życia. Mężczyźni chorują równie często jak kobiety, nie występują też różnice występowania choroby u osób z różnych stref geograficznych. Chociaż częstość występowania choroby zwiększa się już w siódmej dekadzie życia, największe jej rozpowszechnienie ma miejsce dopiero u osób po 80 roku życia (chorują oni około 14 razy częściej). Medycyna ma kilka hipotez, na podstawie których uzasadnia zachorowalność na chorobę Alzheimera, ale wciąż nie jest znana pojedyncza, klarowna przyczyna, która doprowadzałaby do rozwoju choroby. Stwierdza się liczne zaniki kory mózgowej, odkładanie się charakterystycznych blaszek amyloidu w ścianach naczyń krwionośnych mózgowia oraz białka tau w komórkach neuronalnych. Przy obecnym stanie wiedzy medycznej można już znacznie spowolnić rozwój choroby, nie można jej jednak zatrzymać lub całkowicie wyleczyć chorego. Być może stanie się to możliwym, gdy naukowcy odkryją przyczyny zmian zachodzących w mózgu osób chorych na otępienie alzheimerowskie.



Jak rozwija się choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera rozwija się zazwyczaj powoli. Niektórzy badacze uważają, że u osób predysponowanych ma ona swój początek już po 35 roku życia, ale aż do 7-8 dekady postępuje tak wolno, że nie są obserwowane żadne objawy. Pierwsze symptomy Alzheimera to z reguły postępujące zaburzenia pamięci ( chory nie może przypomnieć sobie wyrazów, z trudnością buduje zdania, zapomina o tym gdzie był i co robił),  zmiany osobowości (rodzina zauważa, że chory jest nieswój, zmienia się jego nastrój, temperament, czasem nawet sposób wypowiadania się). Z czasem zaburzenia te postępują, chory coraz bardziej traci możliwość racjonalnej oceny sytuacji, kontakt z otoczeniem, orientację co do własnej osoby, a także może doznawać majaczeń i omamów, które wydają mu się zupełnie realne (może oskarżać otoczenie o kradzieże czy chęć otrucia).

Zaleca się poinformowanie otoczenia o chorobie, ze względu na brak orientacji w terenie należy w szczególny sposób zabezpieczyć  gaz , wszelkiego rodzaju kuchenki elektryczne czy gazowe,  zawory z wodą, skrzynki elektryczne, w związku z faktem iż osoby chore na Alzheimera lubią oddalać się od swojego miejsca zamieszkania dobra radą jest podszycie ubrań metkami zawierającymi imię i nazwisko , adres oraz  nr telefonu  osoby opiekującej się lub kogoś z rodziny- jest to bardzo praktyczne w momencie gdy dana osoba sie zgubi!!!!!

Zaleca się również sporządzenia porządku dnia pozwala to na zachowania komfortu osobie chorej jak i opiekunowi.
np.: PONIEDZIAŁEK: PRZEDPOŁUDNIE: fryzjer, POPOŁUDNIE : spacer do parku
       WTOREK: PRZEDPOŁUDNIE : Prace w ogrodzie POPOŁUDNIE: wizyta u rodziny
       ŚRODA: PRZEDPOŁUDNIE : zakupy POPOŁUDNIE : kawa u koleżanki
       CZWARTEK PRZEDPOŁUDNIE : wizyta u lekarz POPOŁUDNIE dobra książka
       PIĄTEK: PRZEDPOŁUDNIE: wizyta u kosmetyczki POPOŁUDNIE dobry film
       SOBOTA: PRZEDPOŁUDNIE sprzątanie  mieszkania POPOŁUDNIE kąpiel
       NIEDZIELA PRZEDPOŁUDNIEM kościół POPOŁUDNIU cmentarz

Respektowanie zapisanych czynności wpływa pozytywnie na chorego  i opóźnia nastanie fazy afazji!!!!!!!Osoby w pierwszej fazie zapominają często o ubiorze wierzchnim dlatego
zaleca się każdorazowe przygotowanie ubrania n a następny dzień!

W fazie afazji osoby przestają mówić. Dlatego w tej fazie konieczne jest wyczucie czasu na każdej płaszczyźnie życia!Wskazane jest przygotowanie dla samego siebie planu dnia – ułatwia to w znacznym stopniu opiekę. W tej fazie zachodzi konieczność założenia pampersów lub też cewnika – brak możliwości zakomunikowania potrzeb fizjologicznych.

W tej fazie ważne jest przestrzeganie higieny osobistej podopiecznego- nie powoduje to powikłań w postaci odleżyn lub stanów zapalnych skóry a co za tym idzie infekcji. Osoby w tym stadium są przygaszone nie obecne dlatego to od opiekuna zależy rozkład dnia – spacer, tv, i inne czynności dnia codziennego. Faza apraksji to faza w której osoba chora jest w pełni uzależniona od opiekuna na każdej płaszczyźnie życia. Osoby te przeważnie są osobami leżącymi.

W tej ostatniej fazie szczególne znaczenia ma higiena osobista i zapobieganie odleżynom, oraz wszelkim infekcjom. Nadal należy przestrzegać planu dnia. Osoby te są nieobecne. Częsta zmiana pozycji jak i wietrzenia pomieszczenia w którym znajduję sie chory zwiększa komfort oraz zapobiega odleżynom. W tym przypadku zaleca się założenie zeszytu w którym należy opisywać ilość moczu nagromadzonego w worku na mocz oraz ilość, konsystencję i kolor kału, temperaturę, ciśnienie- odchylenia od normy są pierwszym sygnałem  rozwijającej się infekcji!!!!! Oklepywanie zapobiegnie zapaleniu płuc, sadzanie na wózku lub pionizacja spowoduje lepsze ukrwienie dolnych części ciał, spacer dotleni mózg.

Należy pamiętać że na każdym etapie choroby, chory może nie rozpoznawać opiekuna stąd częste napady agresji, a co za tym idzie krzyki, chory nie często może nieświadomie uderzyć opiekuna, poszarpać lub traktować jak swoje własne dziecko lub bliską osobę – tak będzie się zwracać do opiekuna używając innego imienia.
W ostatniej fazie choroby opiekun potrzebuję dużo siły fizycznej gdyż chory jest bezwładny, a jednocześnie delikatny i subtelny!!!!! Chorzy nie umieją mówić ale za pomocą wyrazu twarzy, spojrzenia mogą komunikować się z opiekunem i przesyłam mu informacje o sowim stanie.


Jak można stwierdzić, czy chory cierpi na chorobę Alzheimera?

Tradycyjne badania neurologiczne, jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa nie pokazują charakterystycznych zmian w mózgu osoby chorej. Diagnostyka u osób z podejrzeniem choroby Alzheimera opiera się głównie o wywiad lekarski: lekarz musi się dowiedzieć kiedy i w jakich okolicznościach pojawiły się objawy, jak szybko postępowały (choroba Alzheimera rozwija się zazwyczaj powoli, w przeciwieństwie na przykład do otępienia naczyniopochodnego)  oraz czy u chorego wystąpiły czynniki ryzyka. Następnie przeprowadza się również wywiad z najbliższymi pacjenta, aby dowiedzieć się, jakie zmiany w zachowaniu chorego zaobserwowali w ostatnim czasie. Bardzo ważnym elementem badania jest wykonanie testu psychologicznego, najczęściej MMSE (Mini Mental Scale). Zadając proste pytania i prosząc chorego o wykonanie nieskomplikowanych poleceń oraz zapamiętanie kilku słów, lekarz bada funkcje intelektualne chorego, aby ocenić prawdopodobieństwo rozwoju choroby. Wynik poniżej 24 punktów w 30 stopniowej skali wskazuje już na otępienie, niekoniecznie jednak pochodzenia alzheimerowskiego.

Jak postępować z osobą chorą na Alzheimera?

Opiekując się osobą chorą należy pamiętać, że wszystkie zmiany jej osobowości, nawet nierzadko objawiana niechęć i wrogość w stosunku do opiekuna, są tylko skutkiem postępującej niewydolności mózgu oraz choroby, a wewnątrz wciąż tkwi człowiek nam bliski i ukochany. Nie warto brać do siebie zarzutów stawianych przez chorego, ani wymagać od niego nauczenia się nowych czynności, warto jednak okazywać mu dużo emocjonalnego ciepła i cierpliwości, którą chorzy bardzo doceniają. Aby opóźnić przebieg choroby, poza stosowaniem leków przepisanych przez lekarza, ważne jest również zapewnienie choremu bodźców pobudzających: codziennych umiarkowanych ćwiczeń fizycznych, spacerów, rozmowy. Nie jest konieczne stosowanie żadnej specjalnej diety, warto jednak zadbać o urozmaicenie posiłków, jak najdłużej zachęcać chorego do samodzielnego ich spożywania, a także zapewnić odpowiednią ilość płynów (starsi ludzie często przestają odczuwać pragnienie, co może doprowadzić do groźnego odwodnienia).